Maak het onderwerp persoonlijk
Stereotypen en vooroordelen kunnen abstracte onderwerpen zijn voor leerlingen. Wat goed werkt, is om het onderwerp persoonlijker te maken. Laat leerlingen én docenten ontdekken welke generalisaties en stereotypen zij zelf gebruiken. En bespreek met elkaar waar ze vandaan komen en hoe je er mee om kunt gaan.
Herken stereotypen en ga vooroordelen tegen
Iedereen gebruikt stereotypen. Dat is niet erg want het heeft een functie. Het helpt met het ordenen en indelen van de wereld om deze beter te begrijpen. Indelen doet iedereen en dat gaat meestal automatisch. Maar indelen leidt gemakkelijk tot generaliseren.
Het herkennen van stereotypen en het tegengaan van vooroordelen gaat beter als je eerst de nodige kennis en zelfkennis hebt over deze onderwerpen.
Download de brochure 'Begin bij jezelf'
Verschil stereotypen en vooroordelen
Stereotypen zijn generalisaties. Het zijn algemene ideeën en beelden over mensen en groepen. Iedereen gebruikt stereotypen. Maar ze kunnen je in de weg zitten omdat ze je het zicht op de veelkleurige werkelijkheid ontnemen.
Vooroordelen zijn emotioneel geladen oordelen vooraf. Iedereen heeft vooroordelen. Niemand gaat geheel onbevooroordeeld door het leven. Stereotypen kunnen leiden tot vooroordelen, maar doen dat niet automatisch.
Ga altijd het gesprek aan over vooroordelen en discriminatie
Praten over vooroordelen en discriminatie kan emotionele reacties bij leerlingen oproepen. Misschien zijn zij zelf slachtoffer van discriminatie of worden ze in de klas gepest of buitengesloten. Je vraagt je misschien af of je geen onnodige discussie of emoties in de klas losmaakt door deze onderwerpen te bespreken.
Het is in dit soort situaties juist van belang om met de klas het gesprek aan te gaan. Neem hier de tijd voor. Het is belangrijk dat er een veilige sfeer in de klas is. Zodat leerlingen zich op hun gemak voelen en over hun eigen ervaringen kunnen en durven te praten.
Het is niet erg als er emotioneel gereageerd wordt. Dat is meestal een goed teken want dan durven leerlingen zich te uiten. Naar elkaar luisteren en elkaar opbouwende feedback geven, kan helpen om de emotionele lading weg te nemen.
Zo reageer je op incidenten of opmerkingen
- Ontdek waar de opmerking vandaan komt. Gebruik de LSD-methode: Luisteren, Samenvatten, Doorvragen. Bedenk hoe je het gesprek het beste voert. Doe je dit individueel of klassikaal?
- Reageer zoveel mogelijk op discriminerende opmerkingen. Negeer het niet. Want zwijgen kan worden opgevat als toestemmen. Stel de norm en zorg voor een veilige omgeving. Dan heeft een gesprek de meeste kans van slagen.
- Maak (samen) duidelijke afspraken over hoe je met elkaar omgaat in de klas.
- Geef jongeren de kans om zichzelf te herstellen. Check waar het oordeel vandaan komt, maar zet de jongere niet klem. Wijs de jongere niet af, maar wel het gedrag of de uitspraak.
- Let op: het is niet vanzelfsprekend dat iemand een voorbeeld wil zijn. Bijvoorbeeld na een incident waarbij hij of zij zich gediscrimineerd voelt.
- Bespreek met collega’s wat er speelt en hoe je er het beste mee om kan gaan.
Wat je als docent of als school nog meer kan doen
Wees alert op discriminerende opmerkingen van collega-docenten en ouders. Ook hen mag je hierop aanspreken.
Gebruik het lesmateriaal in de klas
Maak gebruik van het lesmateriaal van de Anne Frank Stichting over dit thema. We hebben verschillende werkvormen om discriminerende opmerkingen bespreekbaar te maken in de klas.
Bekijk het lesmateriaal
Volg een training
Volg een training omgaan met discriminerende opmerkingen. In deze training leer je een aantal gesprekstechnieken waardoor je de rust in het gesprek houdt en in contact blijft met degene die de opmerking maakt. Hiermee waarborg je een veilige, positieve sfeer in de klas en de docentenkamer. Het is ook mogelijk om een training op maat aan te vragen.
Lees meer over de training reageren op vooroordelen en discriminatie
Meld discriminatie
In sommige situaties is het noodzakelijk om juridische stappen te zetten. Bekijk hoe dit werkt op discriminatie.nl.
Liever persoonlijk contact om het probleem te bespreken? Dat kan altijd. Neem contact op met de Anne Frank Stichting.