Met onze educatieve programma’s en producten willen we jongeren stimuleren na te denken over de maatschappelijke ontwikkelingen van toen en nu, als het gaat om vooroordelen, discriminatie, racisme en antisemitisme. Altijd vormt het levensverhaal van Anne Frank de basis.
Aanpak racisme binnen het voetbal
De KNVB presenteert samen minister Bruno Bruins (Sport) en minister Wouter Koolmees (Sociale Zaken) begin februari 2020 een aanvalsplan om racisme op de voetbalvelden tegen te gaan. De druppel vormde de racistische uitingen aan het adres van Excelsior-speler Ahmad Mendes Moreira door Bossche supporters afgelopen november. Het kabinet trekt de komende drie jaar 14 miljoen euro uit om racisme in het voetbal aan te pakken.
Het plan bestaat uit verschillende maatregelen; repressief, strafrechtelijk en educatief. Zo komen er meer slimme camera’s in en om stadions en kunnen voetbalclubs die racisme onvoldoende tegengaan punten verliezen en boetes opgelegd krijgen. Daarnaast komt er een speciaal aanklager voor racisme in het voetbal en worden overtreders straks vaker vervolgd. Ook komt er een campagne Ons voetbal is van iedereen met medewerking van rolmodellen.
Last but not least maken twee educatieve projecten van de Anne Frank Stichting deel van het plan uit:
Anne Frank Krant
‘Luna speelt Anne’ is de kop van de Anne Frank Krant 2020. Met de Anne Frank Krant leren leerlingen van de groepen 7 en 8 van het basisonderwijs het verhaal van Anne Frank kennen in relatie tot (on)vrijheid. De krant staat in teken van 75 jaar vrijheid en geeft een kijkje achter de schermen van het Anne Frank videodagboek.
In de krant lees je hoe onvrijheid kan ontstaan in het artikel Van democratie naar dictatuur, geschreven door Menno Metselaar en geïllustreerd door KarstJanneke Rogaar. Een grote kijkplaat van Merel Corduwener illustreert de gemengde gevoelens op 5 mei 1945: het was niet voor iedereen feest. De krant sluit af met het prachtige verhaal van Abdelkader Benali ‘Oorlog op bezoek’, dat ook als luisterverhaal beschikbaar is. Bij de krant is er dit jaar de extra Vrijheidsslinger en een poster met de grote kijkplaat van Corduwener. De krant wordt ook digitaal aangeboden.
Docenten
Campagne omgaan met verschillen
Discriminatie, diversiteit en democratie zijn veel in het nieuws dit jaar. Thema’s die het leven van jongeren raken en waarin docenten een belangrijke rol spelen. Thema’s waar ook de Anne Frank Stichting zich mee bezighoudt en een ruim onderwijsaanbod voor heeft.
We starten begin oktober 2020 met de campagne ‘Omgaan met verschillen. Hoe doe je dat?’ en reiken docenten nieuw (online) lesmateriaal, trainingen en webinars aan voor het primair- en voortgezet onderwijs en het middelbaar beroepsonderwijs. Docenten kunnen het onderwijsaanbod inzetten binnen hun lessen geschiedenis, maatschappijleer en burgerschap.
Burgerschap
Norbert Hinterleitner, hoofd Educatieve Projecten Anne Frank Stichting: ‘We willen docenten met het campagnefilmpje attent maken op ons onderwijsaanbod, dat zij ook voor hun lessen burgerschap kunnen inzetten. Ons aanbod nodigt uit tot reflectie en dialoog over omgaan met verschillen. Dat is het begin om te bereiken dat leerlingen en studenten een positieve bijdrage leveren aan een diverse maatschappij waarin iedereen zichzelf kan zijn. Naast ons lesmateriaal bieden we docenten trainingen en webinars voor verdieping en handvatten.’
Online trainingen
Dat de pandemie ook kansen en mogelijkheden biedt, blijkt uit het feit dat we docenten via online bijeenkomsten kunnen blijven bereiken. Bestaande trainingen ontwikkelen we door en voeren we online uit. Zo is de training ‘Reageren op discriminerende opmerkingen’ online aangeboden als pilot voor toekomstige online trainingen. ‘Stories that Move – toolbox tegen discriminatie’ blijkt zeer geschikt om middels webinars onder de aandacht bij docenten te brengen aangezien de tool grotendeels uit online componenten bestaat. In totaal zijn er zestien bijeenkomsten georganiseerd, waarvan tien webinars. Tijdens de webinars leren docenten hoe zij de toolbox in het onderwijs (op afstand) kunnen gebruiken. Voor toekomstige docenten in het basisonderwijs en voortgezet onderwijs geven we de training ‘Lesgeven over de Holocaust’. In totaal zijn er zeven trainingen voor PABO-studenten uitgevoerd (waarvan twee online) en een online studiedag voor toekomstige docenten Geschiedenis.
Jongerenteam
Het Anne Frank Huis Jongerenteam 2020 telt zestien jongeren. Het trainingsprogramma bestaat uit tien bijeenkomsten: een tweedaags introductieweekend, twee fysieke bijeenkomsten in Amsterdam, zes online meetings en een online certificaatceremonie. De jongeren leren over de Tweede Wereldoorlog en de Jodenvervolging, over vooroordelen en discriminatie en krijgen een training over het voeren van een dialoog, het reageren op discriminerende opmerkingen en over het organiseren van een project. De jongeren werken in kleine teams aan projectplannen: twee sociale mediacampagnes, een lespakket, een YouTube-serie, een lied en een fotocampagne.
Ook vinden er, merendeel online, educatieve bijeenkomsten voor alumni plaats. Deze oud-deelnemers van het Jongerenteam organiseren daarnaast zelf activiteiten. Zij geven onder andere rondleidingen door het Anne Frank Huis, organiseren een vierdaagse online zomerschool voor jongeren, ontwerpen educatief materiaal voor docenten en zijn gastspreker bij trainingen.
Uit een evaluatie onder oud-deelnemers van het Anne Frank Huis Jongerenteam blijkt dat zij door hun deelname gegroeid zijn qua kennis, gedrag en vaardigheden. Zij geven aan zich meer bewust te zijn van hun eigen vooroordelen, open te staan voor andere meningen, behulpzaam en actiegericht te zijn en zelfverzekerd(er) tijdens het geven van een presentatie aan andere jongeren. 71% van de alumni wil bij de activiteiten van de Anne Frank Stichting betrokken blijven.
Politie
Tijdens de stadstours Politie & WOII staan deelnemers van de politie stil bij monumenten en historische plekken in Amsterdam die te maken hebben met de Tweede Wereldoorlog. De stadstour omvat persoonlijke politieverhalen ten tijde van de Duitse bezetting. De deelnemers worden aan het denken gezet over de dilemma’s en keuzes van hun collega’s uit die tijd. Na afloop van de tour vinden er reflecties plaats, onder andere over discriminatie en polarisatie vandaag de dag en over de rol van politie in de huidige maatschappij.
Het Anne Frank Huis politieteam bestaat uit teamchefs die dilemma’s rond diversiteit en gelijke behandeling in het politiewerk bespreekbaar maken. De nieuwe leden volgen in 2020 een opleidingstraject, waarin ze worden toegerust met kennis en kunde om op constructieve wijze in gesprek te gaan over diversiteit en gelijke behandeling binnen de politie. De 37 teamchefs uit het Anne Frank Huis politieteam ontplooien in 2020 naar eigen inzicht verschillende initiatieven voor hun collega’s. Deze variëren van een informeel gesprek, een reguliere briefing, een werkbezoek tot aan het organiseren van een themaconferentie. Zo is er in de zomer van 2020 naar aanleiding van de ontwikkelingen in de Verenigde Staten (vanwege de dood van George Floyd) een conferentie over racisme en politiewerk.
Politieprofessionals kunnen bij de Anne Frank Stichting terecht voor advies over het bespreekbaar maken van diversiteit, vooroordelen en discriminatie. In 2020 zijn er onder andere adviesgesprekken over de educatieve aanpak van een bijeenkomst rond antidiscriminatie-wetgeving, de herdenking van de Tweede Wereldoorlog, de Black Lives Matter-beweging en over het omgaan met diversiteit (intern) bij de politie.
Virtueel op bezoek
Het Anne Frank Huis opent begin november 2020 zijn deuren online, met speciale educatieve programma’s voor scholen. Een goed alternatief nu het Anne Frank Huis opnieuw fysiek niet toegankelijk is vanwege de coronamaatregelen.
Docenten en leerlingen bezoeken Het Achterhuis Online onder leiding van een educatief medewerker van de Anne Frank Stichting. Via de boekenkast lopen zij als het ware door alle ruimtes van de onderduikplek. Zij kunnen 360 graden om zich heen kijken, krijgen details toegelicht (waaronder de plaatjes op Annes kamertje) en kunnen vragen stellen. Benodigdheden zijn, naast een goede internetverbinding, een Digiboard en toegang tot Microsoft Teams, Zoom of Google Meet. Leerlingen kunnen ook individueel deelnemen met hun tablet of pc. De rondleidingen duren een lesuur, zijn op maat voor elk schooltype en zijn online te boeken.
Alternatief
‘Nu scholen noodgedwongen het Anne Frank Huis niet kunnen bezoeken, bieden we hun graag een alternatief’, aldus Norbert Hinterleitner, hoofd Educatieve Projecten Anne Frank Stichting. ‘We vinden het belangrijk dat jongeren kennisnemen van het levensverhaal van Anne Frank en de plek kunnen bezoeken waar zij zat ondergedoken en haar dagboek schreef. Niets gaat boven de authentieke plek, maar een virtueel bezoek is een goed alternatief. Bovendien laat Het Achterhuis Online de onderduikplek gemeubileerd zien en geeft het een indruk hoe de ruimtes er tijdens de onderduikperiode uitzagen. Natuurlijk hopen we in de nabije toekomst scholen weer in het echt te kunnen ontvangen.’
Het programma sluit aan bij de behoefte van docenten om in de coronatijd toch een ‘cultureel uitstapje’ te maken of een gastspreker in de klas te halen rondom het thema WOII. Ook scholen en organisaties buiten Nederland kunnen het Anne Frank Huis online bezoeken onder leiding van een educatief medewerker van de Stichting en haar partnerorganisaties.
In het najaar 2020 zijn er 27 nationale en 28 internationale programma’s gegeven. De programma’s zijn succesvol en gaan – in groteren getale - door in 2021.
Crowdfunding Stories that Move
Om één miljoen jongeren aan de slag te laten gaan met Stories that Move start de Stichting begin november 2020 een crowdfundingactie.
In de online toolbox Stories that Move vertellen jongeren over hun ervaringen met discriminatie. De kracht zit ‘m in hun herkenbare, soms schrijnende, persoonlijke verhalen die het startpunt vormen om discriminatie nader te onderzoeken en eigen ervaringen en standpunten uit te wisselen. De toolbox biedt verdiepende informatie over discriminatie maar ook over andere onderwerpen, zoals diversiteit en mediagebruik, en bevat educatieve handreikingen voor docenten, zoals het zorgen voor een veilige groepssfeer en het begeleiden van groepsgesprekken.
Erasmus+ beurs
Sinds de lancering in 2018 heeft de Anne Frank Stichting met hulp van zeven Europese partners 5.000 docenten en 250.000 jongeren uit Europa met Stories that Move weten te bereiken. Dankzij een subsidieaanvraag bij de Europese Unie hebben we als Stichting de kans om nog eens 20.000 leerkrachten en via hen één miljoen leerlingen te bereiken.
De Erasmus+ beurs van de Europese Unie heeft een bedrag van € 500.000 beschikbaar gesteld voor Stories that Move: voor het geven van workshops, het maken van een Spaanstalige versie en voor het ontwikkelen van modules voor internationale jongerenuitwisselingen. Een belangrijke voorwaarde voor het verkrijgen van de Erasmus+ beurs is 30% cofinanciering. De Stichting mist door de coronacrisis de inkomsten uit het Anne Frank Huis om € 150.000, de 30% co-financiering, bij te kunnen dragen en start daarom een crowdfundingactie. Doneren kan via Gofundme. De actie levert gulle giften op, maar het gehele bedrag wordt niet via de crowdfundingactie opgehaald. Gelukkig springt de Duitse Stichting Erinnerung, Verantworting, Zukuft (EVZ) bij.
Katarzyna Strycharska geeft les in Pools en Maatschappijleer aan het District Technical and Sports College nr. 1 in Auschwitz, Polen: 'Door de online ‘discriminatiemachine’ te doorlopen, krijgen studenten een empathische kijk op onverdraagzaamheid en sociale ongelijkheid. Het is een goed idee om de individuele verhalen van leeftijdsgenoten van leerlingen uit verschillende Europese landen te gebruiken. Persoonlijke ervaringen met discriminatie hebben meer impact dan praten over het probleem van intolerantie in het algemeen.'
Reizende tentoonstellingen
De internationaal reizende tentoonstelling Anne Frank – een geschiedenis voor vandaag is sinds 1996 op tenminste 4.557 plekken in 80 landen te zien. De tentoonstelling Laat me mezelf zijn – Het levensverhaal van Anne Frank is sinds 2015 op 251 plekken in 21 landen te zien.
De Anne Frank Stichting traint jongeren om leeftijdsgenoten door de tentoonstelling rond te leiden. De jongeren leren over de inhoud en achtergronden van de tentoonstelling, hoe ze de informatie het beste kunnen overdragen en hoe ze actuele maatschappelijke ontwikkelingen aan de orde kunnen stellen. Deze vorm, bekend als peer education, zorgt voor grote betrokkenheid onder de jongeren die de tentoonstelling bezoeken.
Vanaf maart 2020 moeten, als gevolg van de corona-pandemie, enkele honderden geplande presentaties van Anne Frank-exposities in meer dan 30 landen worden geschrapt. Vrijwel overal gaan in die maand de scholen en universiteiten dicht. In enkele gevallen kan een presentatie vrij snel door een webinar worden vervangen, maar de online programma's komen pas na de zomer goed op gang met een groot aantal deelnemers per bijeenkomst, vooral in de Verenigde Staten. In Brazilië is onze partnerorganisatie bijzonder actief en worden er meer dan 160 programma's uitgevoerd, wat het land internationaal tot koploper maakt. Na het sluiten van de scholen in Frankrijk verplaatst onze partnerorgansatie in Parijs een deel van het werk naar Zwitserland, waar de tentoonstelling op tournee gaat in het Franstalig deel van het land. Na het opheffen van lockdown-maatregelen kunnen als eerste in Nieuw-Zeeland, Australië en het Verre Oosten voorbereidingen starten voor (eerder geplande) educatieve projecten.
In 2020 organiseert de Anne Frank Stichting – met hulp van partners wereldwijd - 145 reizende tentoonstellingen, verspreid over 33 landen. Er worden 91 gidsentrainingen gegeven. Daarnaast vinden er 533 andere educatieve activiteiten plaats, verspreid over 25 landen. Vanwege de corona-pandemie zijn 308 hiervan online.