De Anne Frank Stichting (AFS) en het United States Holocaust Memorial Museum (USHMM) presenteren vandaag hun onderzoekverslag naar de emigratiepogingen van Otto Frank, Annes vader, naar de Verenigde Staten. Bureaucratie, oorlog en tijd dwarsbomen Otto’s emigratiepogingen, evenals die van vele andere Joden.
Documenten
“I am forced to look out for emigration and as far as I can see the USA is the only country we could go to.” Dat schrijft Otto Frank op 30 april 1941 aan zijn goede Amerikaanse vriend Nathan Strauss in New York. Otto Frank is sinds 1938 met emigratieplannen naar de Verenigde Staten bezig. De aanvraag voor emigratie met alle benodigde documenten moet ingediend worden bij het Amerikaanse consulaat in Rotterdam, dat als enige in Nederland emigratievisa verstrekt. Het consulaat wordt op 14 mei 1940 verwoest tijdens de bombardementen op Rotterdam. Dat leidt tot een moeizame reconstructie van de wachtlijst en alle aanvragen, eveneens die van Otto Frank, moeten opnieuw worden ingediend.
Obstakels
Ook vanuit de Verenigde Staten zijn er obstakels: Joden die Europa willen ontvluchten moeten een (trage) emigratieprocedure doorlopen bij gebrek aan een vluchtelingenbeleid. De bereidheid om Joodse vluchtelingen op te vangen is gering. Otto Frank hoopt met de hulp van zijn vriend Nathan Straus, die over financiële middelen en connecties beschikt, alsnog de Verenigde Staten binnen te komen. Ondanks de inspanningen van Nathan en van Otto’s twee zwagers in de Verenigde Staten, lukt het niet om de emigratie rond te krijgen. Nieuwe maatregelen halen Otto in: de Verenigde Staten sluiten alle Duitse consulaten, waarop nazi-Duitsland in juli 1941 alle Amerikaanse consulaten in Duitsland en bezet gebied sluit. Otto’s poging om via Cuba naar de VS te emigreren, loopt eveneens op niets uit. Na de aanval op Pearl Harbor en de stillegging van het transatlantische scheepsverkeer is reizen naar Cuba onmogelijk. Otto Frank besluit met zijn gezin te gaan onderduiken in het Achterhuis van zijn bedrijfspand aan de Prinsengracht.
Nieuwe bevindingen
Met de vondst van brieven en documenten van Otto Frank bij het YIVO Institute for Jewish Research in 2007 zijn destijds verschillende artikelen verschenen over de emigratiepogingen van Otto Frank naar de Verenigde Staten. Dit nieuwe onderzoek van de AFS en USHMM baseert zich op het YIVO-dossier en op nieuwe bronnen, zowel in Nederland als in de Verenigde Staten. Otto’s emigratiepogingen worden stap voor stap in beeld gebracht binnen de context van de (oorlogs)verwikkelingen in Europa en de Verenigde Staten. Hoewel de Verenigde Staten allesbehalve een ruimhartig beleid ten aanzien van Joodse vluchtelingen hadden, wordt duidelijk dat Otto, Edith, Margot en Anne Frank niet zijn geweigerd om de Verenigde Staten binnen te komen. Door alle verwikkelingen is Otto’s emigratieaanvraag bij het Amerikaanse consulaat in Rotterdam nooit afgehandeld.