Op 22 oktober 1940 worden ruim 6500 Joden in de deelstaten Baden en Saarpfalz bijeengebracht en gedeporteerd naar een kamp in Gurs, Zuid-Frankrijk. Het is de grootste massale deportatie sinds het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog. De Joden worden bovendien compleet verrast omdat het plaatsvindt tijdens het Loofhuttenfeest, een Joodse feestdag.
De deportatie begint na de overwinning op Frankrijk, als nazi-leiders uit Elzas en Lotharingen Joden over de grens naar Vichy-Frankrijk zetten. Als Hitler hiervan hoort, draagt hij hen op hun gebied helemaal “Judenfrei” te maken. Dit motiveert hen om ook de Joden in de andere grensstreken Baden en Saarpfalz op te pakken en over de grens te zetten.
Uit alle dorpen en steden worden Joden samengebracht bij treinstations. Daarvandaan worden ze met treinen naar het onbezette deel van Frankrijk getransporteerd. De Franse regering kan de Joden niet weigeren en stuurt ze door naar het gevangenkamp Gurs, in de Pyreneeën. De treinen zijn vier dagen onderweg. Sommige mensen kunnen vluchten omdat de treinen vaak stilstaan.
In het kamp Gurs zijn de levensomstandigheden zeer slecht. Mensen moeten zelf maar zien hoe ze aan eten komen. Mannen, vrouwen en kinderen leven in aparte delen van het kamp. Het lukt een derde van de gedeporteerden om te overleven door in Frankrijk onder te duiken of te vluchten naar het buitenland. In 1942 worden alle overgebleven Joden in het kamp aan de nazi’s overgedragen en naar concentratie- en vernietigingskampen in het bezette Polen gedeporteerd.
De deportatie uit Baden en Saarpfalz is een blauwdruk voor de deportatie van Joden uit Duitsland en de bezette gebieden, die later op gang komen.
Uit Wenen worden al vanaf 1939 duizenden Joden naar het Generalgouvernement (een deel van bezet Polen) overgebracht. In oktober 1941 beginnen de nazi’s met de deportatie van Joden uit andere delen van Duitsland. Ze brengen hen naar getto’s en werkkampen en concentratie-en vernietigingskampen in het Generalgouvernement en de pas veroverde delen van de Sovjet-Unie.
Op 19 mei 1943 maken de nazi’s bekend dat Duitsland “Judenrein” is, vrij van Joden. Maar er zijn er dan nog zo'n 20.000 Joden in Duitsland, onder wie mensen die met een Ariër getrouwd zijn en onderduikers.
In totaal vermoorden de nazi’s ongeveer 165.000 Duitse Joden.
